Tác giả: Th.S Trần Như Đăng Tuyên
Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội KH&KT tỉnh Thừa Thiên Huế
Từ khi ra đời đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật (gọi tắt là Liên hiệp Hội) Việt Nam luôn khẳng định vai trò là tổ chức chung của các hội khoa học và kỹ thuật, của đông đảo đội ngũ trí thức khoa học và kỹ thuật Việt Nam; tập hợp, đoàn kết, phối hợp hoạt động phong phú và đa dạng. Một trong những nội dung quan trọng góp phần tạo thành sức mạnh, năng lực, uy tín của Liên hiệp Hội trong thời gian qua là công tác kiểm tra, giám sát.
Thực trạng công tác kiểm tra, giám sát của Liên hiệp Hội thời gian qua
Trong thời gian qua, công tác kiểm tra, giám sát của Liên hiệp Hội và các Hội thành viên tập trung vào việc chấp hành Điều lệ của đơn vị và của Liên hiệp Hội Việt Nam; công tác lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện các văn bản do Liên hiệp Hội Việt Nam ban hành như: Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc Liên hiệp Hội Việt Nam; các Nghị quyết Hội nghị Hội đồng Trung ương, Đoàn Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam và các quy chế, quy định, các văn bản hiện hành khác do Liên hiệp Hội Việt Nam ban hành; kiểm tra, giám sát công tác tập hợp, vận động, phát huy trí tuệ của đội ngũ trí thức KH&CN tham gia vào hoạt động nghiên cứu, triển khai ứng dụng các đề tài, dự án phục vụ phát triển kinh tế – xã hội trên địa bàn; công tác truyền thông và phổ biến kiến thức; công tác tổ chức Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật, Cuộc thi Sáng tạo Thanh thiếu niên, Nhi đồng và Tôn vinh trí thức; công tác tư vấn phản biện và giám định xã hội; công tác kiểm tra của các Hội thành viên; theo dõi, rà soát việc chấp hành điều lệ, tổ chức đại hội nhiệm kỳ của các Hội thành viên.
Tuy nhiên, thực tế có thể thấy công tác kiểm tra, giám sát ở địa phương một số nơi chưa có trọng tâm, trọng điểm, nhất là đối với những lĩnh vực nhạy cảm, phức tạp; nội dung kiểm tra, xác định những vấn đề yếu kém, nổi cộm để ngăn chặn kịp thời còn chậm; trong kiểm tra, giám sát ở một số nơi còn nể nang, né tránh, ngại va chạm. Mỗi địa phương có một mô hình Liên hiệp Hội khác nhau, nên công tác kiểm tra, giám sát được thực hiện không đồng nhất, chưa có một quy trình chung nhất để thực hiện công tác này.
Hội nghị tập huấn “Nâng cao năng lực công tác kiểm tra, giám sát cho Liên hiệp Hội các tỉnh, thành phố miền Trung” tháng 9/2023
Tại các tỉnh, thành phố, các Hội thành viên, đơn vị trực thuộc được Liên hiệp Hội thành lập thì hoạt động bài bản. Các hội thành lập theo ngành dọc hoạt động độc lập, khó quản lý, theo dõi, giám sát. Các hội địa phương do tính chất đặc thù của các hội có quyền tương đương Liên hiệp Hội nên Liên hiệp Hội không có quyền can thiệp quá sâu về chuyên môn và không có quyền trong quản lý. Vì vậy, công tác kiểm tra, giám sát gặp nhiều trở ngại nhất định.
Liên hiệp Hội ở các địa phương chấp hành nghiêm Điều lệ của Liên hiệp Hội Việt Nam, nhưng cũng đồng thời phải chấp hành các văn bản pháp quy của tỉnh có những quy định mang tính cá biệt. Đặc biệt là công tác tài chính phải thực hiện theo quy định và phụ thuộc vào các mối quan hệ công tác ở địa phương.
Tổ chức của hội thành viên, hoạt động theo nguyên tắc tự nguyện, tự chủ, tự chịu trách nhiệm đặc biệt là hội ngành toàn quốc được xây dựng theo mô hình mở, không ràng buộc chặt chẽ, cơ sở vật chất, điều kiện làm việc còn nhiều thiếu thốn, kinh phí eo hẹp, hoạt động hội còn nhiều khó khăn. Nhiều hội thành viên ở các Liên hiệp Hội không được bố trí kinh phí hoạt động, vì vậy khi có kế hoạch kiểm tra, giám sát, các hội lãng tránh, không làm việc. Một số ít các hội thành viên trong hệ thống Liên hiệp Hội địa phương tổ chức họp Ban Chấp hành, sinh hoạt định kỳ chưa thường xuyên, các hoạt động chuyên môn còn hạn chế, chưa sâu.
Nhận thức về vai trò, vị trí của công tác kiểm tra của lãnh đạo hội thành viên chưa cao, chưa thống nhất. 100% uỷ viên Ban Kiểm tra hội thành viên là cán bộ kiêm nhiệm, một số đồng chí tuổi cao, thời gian dành cho công tác kiểm tra chưa nhiều, dẫn đến khó khăn, hạn chế.
Một số giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát của Liên hiệp Hội thời gian tới
Công tác kiểm tra góp phần quan trọng vào việc củng cố, hoàn thiện công tác tổ chức, từng bước nâng cao chất lượng hoạt động, bảo đảm chấp hành tốt các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, điều lệ, nghị quyết, quy chế hoạt động của Liên hiệp Hội Việt Nam và các hội thành viên. Từ thực trạng ở trên, chúng tôi mạnh dạn đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát của Liên hiệp Hội thời gian tới:
Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho từng hội viên về vai trò của công tác kiểm tra, giám sát của Liên hiệp Hội. Chú trọng công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho Lãnh đạo, cán bộ, hội viên về vai trò, vị trí, tầm quan trọng của công tác kiểm tra. Hoạt động kiểm tra cần bám sát chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được quy định trong Điều lệ, Nghị quyết Đại hội và Quy chế hoạt động của Ban Kiểm tra của hội thành viên để chủ động tổ chức thực hiện kế hoạch, chương trình công tác, nội dung trọng tâm công tác kiểm tra trong năm.
Liên hiệp các Hội KH&KT tỉnh Thừa Thiên Huế phát biểu tại Hội nghị tập huấn “Nâng cao năng lực công tác kiểm tra, giám sát cho Liên hiệp Hội các tỉnh, thành phố miền Trung”
Hai là, hằng năm Liên hiệp Hội Việt Nam nên tổ chức tập huấn về công tác kiểm tra, giám sát cho các Liên hiệp hội địa phương; có các văn bản hướng dẫn cụ thể về quy trình thực hiện kiểm tra, giám sát của Ban Kiểm tra; tạo sự kết nối giữa Ủy ban kiểm tra Liên hiệp Hội Việt Nam với các Ban kiểm tra các Liên hiệp hội địa phương, kịp thời gửi các văn bản, thông báo, chỉ đạo và hướng dẫn về công tác kiểm tra, giám sát nhằm triển khai thực hiện đạt hiệu quả, đồng bộ và đúng theo quy định.
Ba là, Liên hiệp Hội hướng dẫn về quy trình giải quyết đối với các vấn đề nhạy cảm, phức tạp; yếu kém, nổi cộm để kịp thời ngăn chặn; quy trình giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo để giải quyết kịp thời, đúng quy định, đúng thẩm quyền. Quan tâm nội dung giải quyết đối với các hội thành viên chưa tổ chức đại hội trong nhiều năm
Bốn là, chủ động nâng cao năng lực hoạt động kiểm tra, bồi dưỡng, tập huấn, nâng cao năng lực, nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác kiểm tra. Tăng cường mối quan hệ giữa Ban Kiểm tra hội thành viên với Ủy ban Kiểm tra Liên hiệp Hội Việt Nam.
Năm là, tổ chức, phối hợp tổ chức hội nghị tập huấn nâng cao nghiệp vụ công tác kiểm tra cho đội ngũ những người làm công tác kiểm tra trong hệ thống; hội thảo tổng kết, đánh giá hoạt động hàng năm về công tác kiểm tra.
Sáu là, kiện toàn, củng cố tổ chức bộ máy làm công tác kiểm tra ở hội thành viên sau mỗi kỳ Đại hội theo hướng có ít nhất 01 ủy viên làm chuyên trách đối với Liên hiệp Hội tỉnh, thành phố.
Bảy là, lồng ghép các hoạt động với thường trực hội thành viên hoặc chủ động tổ chức đoàn công tác thăm và làm việc với hội thành viên, tổ chức trực thuộc để nắm bắt tình hình hoạt động; đóng góp ý kiến, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc.
Tám là, tăng cường kiểm tra hoạt động tài chính, thu chi kinh phí hoạt động, hội phí và công tác văn phòng tại hội thành viên và tổ chức thành viên và đơn vị trực thuộc của hội. Khuyến khích hoạt động tự kiểm tra và báo cáo kết quả về hội thành viên. Căn cứ kết quả kiểm tra, giám sát đề xuất, kiến nghị kịp thời các cấp có thẩm quyền giải quyết, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc nhằm góp phần thúc đẩy hoạt động hội đúng quy định và đạt hiệu quả./.
