RỐI LOẠN TRẦM CẢM Ở TRẺ VỊ THÀNH NIÊN THÀNH PHỐ HUẾ

- Nghiên cứu đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận về rối loạn trầm cảm ở trẻ vị thành niên Từ việc tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài trong và ngoài nước, có thể thấy rằng có khá nhiều công trình nghiên cứu về rối loạn trầm cảm, nguyên nhân và các yếu tố liên quan đến rối loạn trầm cảm ở trẻ vị thành niên. Những nghiên cứu này đã xây dựng cơ sở lý luận về rối loạn trầm cảm tương đối đầy đủ, tạo nền tảng vững chắc cho các công trình nghiên cứu tiếp theo. Tuy nhiên, nghiên cứu về rối loạn trầm cảm ở Việt Nam nói chung và Thành phố Huế nói riêng cho đến hiện nay vẫn còn khá ít, đặc biệt là ở trẻ vị thành niên, không nhiều công trình đi sâu nghiên cứu nguyên nhân, các yếu tố dự báo và đặc biệt là biện pháp can thiệp và hỗ trợ tâm lý cho trẻ có rối loạn trầm cảm. Đặc biệt với hướng nghiên cứu vấn đề này trên đối tượng là vị thành niên thành phố Huế là khá mới mẻ. Đề tài đã hệ thống hóa lý luận về rối loạn trầm cảm, trong đó đi sâu phân tích khái niệm, biểu hiện, tiêu chí đánh giá, nguyên nhân và các yếu tố dự báo rối loạn trầm cảm ở trẻ vị thành niên, mô hình can thiệp rối loạn trầm cảm dựa trên thực chứng, là cơ sở cho việc khảo sát và phân tích đánh giá thực trạng của công trình nghiên cứu. Trong đề tài này, các khái niệm công cụ được xây dựng: “rối loạn trầm cảm là một dạng rối loạn tâm thần đặc trưng bởi sự buồn bã, chán nản, mất hứng thú trong mọi hoạt động, gây ra hậu quả tiêu cực cho thể chất và tâm lý của cá nhân như cảm thấy tội lỗi, mất hứng thú hoặc khoái cảm, cảm thấy tội lỗi hoặc tự hạ thấp giá trị bản thân, bị rối loạn giấc ngủ hoặc ăn uống và kém tập trung”. - Nghiên cứu đã khảo sát và phân tích, đánh giá thực trạng rối loạn trầm cảm ở trẻ vị thành niên thành phố Huế và các yếu tố liên quan Rối loạn trầm cảmlà khá phổ biến và là nỗi ám ảnh xã hội hiện nay. Đã có khá nhiều nghiên cứu về trầm cảm nói chung và trầm cảm ở học sinh nói riêng, được tiến hành ở Việt Nam. Cũng như những nghiên cứu về nguyên nhân và các yếu tố liên quan đến rối loạn trầm cảm. Tỷ lệ rối loạn trầm cảm có sự khác nhau tùy thuộc vào việc sử dụng các công cụ chẩn đoán trầm cảm, quần thể lựa chọn nghiên cứu và tiêu chí của nghiên cứu. Tuy nhiên, ở địa bàn thành phố Huế, các nghiên cứu về vấn đề rối loạn trầm cảm còn khá khiêm tốn, chưa có một công trình nào đánh giá một cách toàn diện về chưa có một công trình nào nghiên cứu về vấn đề này, đặc biệt là các vấn đề có liên quan đến rối loạn trầm cảm như khả năng phục hồi, sự kiện căng thẳng trong cuộc sống, phong cách giáo dục của cha mẹ… Trong nghiên cứu này, nhóm tác giả đã đã chỉ rõ thực trạng hành vi rối loạn trầm cảm ở trẻ vị thành niên và các yếu tố liên quan (các yếu tố về nhân khẩu học và các yếu tố căng thẳng học tập, phong cách giáo dục của cha mẹ, sự kiện căng thẳng trong cuộc sống, sự hài lòng với cuộc sống, hỗ trợ xã hội, khả năng phục hồi) .. Từ việc nghiên cứu thực trạng rối loạn trầm cảm ở trẻ vị thành niên thành phố Huế và các yếu tố liên quan, đề tài đã rút ra một số kết luận sau đây: Tỷ lệ rối loạn trầm cảm ở trẻ vị thành niên khá phổ biến, trong đó chiếm tỷ lệ cao nhất là rối loạn trầm cảm nhẹ và thấp nhất là rối loạn trầm cảm nặng. Có sự khác biệt giữa rối loạn trầm cảm và giới tính, cấu trúc gia đình. Trong đó, nữ giới có mức độ rối loạn trầm cảm cao hơn nam giới, học sinh trong nhóm có cha mẹ ly hôn hoặc ly thân có mức độ rối loạn trầm cảm hơn nhóm cha mẹ sống cùng nhau. Có mối tương quan đáng kể hoàn cảnh kinh tế gia đình, học lực, căng thẳng học tập, sự kiện căng thẳng trong cuộc sống, phong cách giáo dục của cha mẹ, sự hài lòng cuộc sống, hỗ trợ xã hội, khả năng phục hồi và rối loạn trầm cảm. Trong đó, hoàn cảnh kinh tế gia đình, học lực, sự hài lòng cuộc sống, hỗ trợ xã hội, khả năng phục hồi, phong cách giáo dục “ấm áp” của cha mẹ có tương quan nghịch với rối loạn trầm cảm; Ngược lại, căng thẳng học tập, sự kiện căng thẳng trong cuộc sống, phong cách giáo dục “từ chối” và “bảo vệ thái quá” của cha mẹ có mối tương quan thuận chặt chẽ với rối loạn trầm cảm. Sự hài lòng với cuộc sống đóng vai trò trung gian trong mối quan hệ giữa căng thẳng học tập, sự kiện căng thẳng trong cuộc sống, phong cách giáo dục “từ chối”, “ấm áp” của cha mẹ, hỗ trợ xã hội, khả năng phục hồi đối với rối loạn trầm cảm. - Đã đề xuất được hệ thống biện pháp phòng ngừa và hỗ trợ tâm lý cho trẻ vị thành niên có rối loạn trầm cảm. Thực tế hiện nay cho thấy, việc nghiên cứu đề xuất biện pháp phòng ngừa và hỗ trợ tâm lý cho trẻ vị thành niên có rối loạn trầm cảm ở Việt nam nói chung ở và ở thành phố Huế còn khá khiêm tốn, đặc biệt là phương pháp và kỹ thuật trị liệu rối loạn trầm cảm cho trẻ vị thành niên. Trong nghiên cứu này, nhóm tác giả đã xuất được 6 biện pháp phòng ngừa rối loạn trầm cảm cho trẻ vị thành niên ở địa bàn thành phố Huế, cụ thể gồm có các biện pháp: Nâng cao nhận thức về rối loạn trầm cảm cho trẻ vị thành niên; Rèn luyện kỹ năng nhận diện các tình huống và yếu tố gây nên rối loạn trầm cảm cho trẻ vị thành niên; Nâng cao sức khỏe thể chất cho trẻ vị thành niên; Giảm áp lực, căng thẳng trong học tập cho trẻ vị thành niên; Tăng cường sự kết nối với gia đình, bạn bè và giáo viên; Thành lập tổ tư vấn, hỗ trợ học sinh trong trường học. Trong nghiên cứu này, chúng tôi không chỉ đưa ra các biện pháp, để thuận lợi cho quá trình áp dụng biện pháp, trong mỗi biện pháp, chúng tôi đều trình bày rõ mục đích, nội dung và cách thức thực hiện biện pháp. Bên cạnh đó, đề tài cũng đề xuất được các biện hỗ trợ tâm lý cho trẻ vị thành niên có rối loạn trầm cảm, cụ thể là tiếp cận dựa trên thực chứng trong trị liệu rối loạn trầm cảm ở trẻ vị thành niên. Kết quả thực nghiệm cho thấy các biện pháp đề xuất nhằm can thiệp cho trẻ vị thành niên có rối loạn trầm cảm có hiệu quả cao. Điều đó cho thấy, việc sử dụng liệu pháp nhận thức hành vi, phương pháp kích hoạt hành vi, liệu pháp liên cá vị có hiệu quả trong trị liệu rối loạn trầm cảm ở trẻ vị thành niên. - Nghiên cứu đã thực nghiệm và đánh giá tính hiệu quả của biện pháp hỗ trợ tâm lý cho trẻ vị thành niên có rối loạn trầm cảm. Trong các biện pháp và kỹ thuật đã được đề xuất, chúng tôi đã tiến hành thử nghiệm phương pháp kích hoạt hành vi dưới hình thức trị liệu cá nhân cho trẻ vị thành niên vị thành niên tại thành phố Huế để đánh giá khả năng ứng dụng của nó, kết quả thực nghiệm cho thấy, các kỹ thuật về kích hoạt hành vi mang lại hiệu quả tích cực và phù hợp với độ tuổi. Cụ thể, thông qua các hoạt động, thân chủ dễ dàng tham gia và hợp tác tích cực trong trị liệu. Kết quả này tương đồng với các nghiên cứu trước.

Nhóm nghiên cứu đã tiến hành, đề xuất các biện pháp phòng ngừa và hỗ trợ tâm lý cho trẻ vị thành niên có rối loạn trầm cảm. Kết quả thực nghiệm cho thấy việc sử dụng các biện pháp, quy trình và kỹ thuật trị liệu giúp các nhà tham vấn tâm lý, giáo viên và phụ huynh dễ dàng trong việc đánh giá mức độ rối loạn trầm cảm và các yếu tố liên quan, phát triển các kỹ năng quản lý cảm xúc cho học sinh và trị liệu có hiệu quả cho các em. Mặt khác, Bộ công cụ nghiên cứu trong đề tài có thể được sử dụng trong các nghiên cứu tiếp theo về rối loạn trầm cảm ở trẻ vị thành niên. Nhìn chung, các kết quả nghiên cứu có thể áp dụng ở các địa chỉ sau: Các trung tâm tư vấn tâm lý; giảng viên, sinh viên ngành Tâm lý Giáo dục; giáo viên, phụ huynh, học sinh, các nhà quản lý trường học ở các cơ sở giáo dục phổ thông và những người làm ở lĩnh vực tâm lý lâm sàng, trị liệu. - Phương thức chuyển giao: thông quan các lớp tập huấn chuyên đề và các bài báo được công bố trên các tạp chí khoa học.

3.1. Đóng góp về mặt kinh tế - xã hội - Cung cấp các lý thuyết rối loạn trầm cảm, trị liệu rối loạn trầm cảm cho trẻ vị thành niên dựa trên thực chứng. - Kết quả nghiên cứu góp phần nâng cao nhận thức về rối loạn trầm cảm cho trẻ vị thành niên, giáo viên, phụ huynh và các nhà làm công tác quản lý trong trường học. - Các biện pháp phòng ngừa và hỗ trợ tâm lý cho trẻ vị thành niên có rối loạn trầm cảm được xây dựng cụ thể và chi tiết, có thể được áp dụng trong việc phòng ngừa và hỗ trợ tâm lý cho trẻ vị thành niên, góp phần nâng cao sức tâm thần và chất lượng cuộc sống cho học sinh, giảm thiểu các vấn đề do rối loạn trầm cảm gây ra. - Kết quả nghiên cứu góp phần xây dựng chương trình phòng ngừa và can thiệp về các vấn đề sức khỏe tâm thần cho trẻ vị thành niên một cách khoa học, hướng tới phát triển toàn diện cho người học. 3.2. Đóng góp về mặt kỹ thuật - Xây dựng quy trình trị liệu rối loạn trầm cảm cho trẻ vị thành niên dựa trên thực chứng. - Cung cấp các kỹ thuật, bài tập trị liệu rối loạn trầm cảm cho trẻ vị thành niên dựa trên thực chứng, cụ thể là các kỹ thuật về kích hoạt hành vi.