Xây dựng mô hình trồng sả tía Java và sản xuất tinh dầu sả tại thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế

Hiện nay trên địa bàn thị xã Hương Trà chủ yếu trồng loại sả chanh với mục đích là lấy thân. Với quy trình trồng sả chanh được áp dụng theo phương pháp truyền thống theo mô hình hộ nông dân. Trong quy trình được áp dụng trong dự án của chúng tôi thì giống sả được dùng là sả tía Java. Đây là giống sả hoàn toàn mới lần đầu tiên được trồng tại địa phương dùng làm nguyên liệu để chưng cất và sản xuất tinh dầu. Trong điều kiện chăm sóc tốt, sả tía Java có thể kéo dài thời gian thu hoạch trên 5 năm cho một lần trồng. Với quy trình trồng đó có thể tiết kiệm được rất nhiều về công làm đất, giống, công trồng. Mỗi một năm với số lần thu hoạch tối thiểu 4 lứa cắt có thể giúp hộ dân chủ động tài chính trong quá trình canh tác. Đồng thời, quy trình chưng cất tinh dầu sả tía Java được áp dụng tại địa bàn triển khai dự án sau khi đã được nghiên cứu và cải tạo từ quy trình cũ. Các thông số kỹ thuật đã được tính toán một cách khoa học, từ đó làm cơ sở để thiết kế nồi chưng cất một cách hợp lý làm sao để tối ưu hóa quá trình chưng cất tinh dầu, thu được lượng tinh dầu lớn nhất. Như vậy, mô hình triển khai sẽ giúp bà con nông dân có thêm giống mới (sả tía) cũng như sản phẩm mới (tinh dầu) góp phần thay đổi cơ cấu cây trồng cho vùng đất gò đồi tại thị xã.

Quy trình trồng sả tía Java và và sản xuất tinh dầu sả áp dụng trong dự án này là quy trình được xây dựng dựa trên các nghiên cứu cơ bản, hệ thống áp dụng thực tiễn ngay tại Hương Trà, nên đề tài có tính phù hợp cao, thích hợp với điều kiện sản xuất tại địa phương, đảm bảo cơ sở pháp lý, cơ sở khoa học và cơ sở thực tiễn. Sau khi dự án kết thúc, các kết quả và quy trình công nghệ đã được Trường Đại học Nông Lâm, Đại học Huế chuyển giao cho thị xã Hương Trà và các cơ quan, đơn vị có liên quan đến KHCN, NN&PTNT trong thị xã, các HTX Nông nghiệp, phổ biến và nhân rộng mô hình ra trên địa bàn của thị xã nhằm phát triển kinh tế - xã hội chung của thị xã, đáp ứng nhu cầu về sản lượng tiêu thụ. Từ đó, mô hình đã và đang được bà con nông dân tiếp tục chủ động triển khai kỹ thuật trồng và sản xuất tinh dầu sả tía Java trên địa bàn thị xã Hương Trà và có thể nhân rộng cho các địa phương khác.

Căn cứ chi phí theo hạng mục, tổng số tiền phải chi là 38,296,000 đồng. Với sau 3 lần thu hoạch, chưng cất tinh dầu và bán sẽ thu được 108,990,000 đồng. Do đó, giá trị lợi nhuận tối thiểu là 70,694,000 đồng trên diện tích 5000 m2 đất gò đồi. Từ năm thứ 2 trở đi, lợi nhuận đạt trên 100 triệu đồng vì không phải đầu tư chi phí giống, phân bón lót và các phụ chi như năm đầu tiên. Đặc biệt, nếu đã lắp đặt được lò chưng cất nên sẽ chủ động hơn trong việc chưng cất tinh dầu, mở rộng diện tích trồng sả thì lợi nhuận có thể hơn 150,000,000 đồng/năm/ha. Nếu chủ động được việc tưới giữ ẩm thì cây sả sẽ phát triển nhanh hơn, thu hoạch có thể 7-8 lứa cắt trong một năm và hiệu quả có thể tăng thêm 10 - 20%. Việc nhân rộng mô hình trồng sả tía Java của dự án nhân sẽ tạo công ăn việc làm ổn định cho người nông dân và giá trị ngày công lao động cao hơn, tăng thu nhập cho nông dân và tạo sự phát triển bền vững cho địa phương, thông qua hình thức sản xuất, kinh doanh. Dự án triển khai có các buổi tập huấn và hội nghị giúp cho các hộ dân nắm bắt được quy trình trồng sả tía Java và chưng cất tinh dầu. Từ đó, người dân chủ động được khoa học kỹ thuật sẽ nâng cao được hiệu quả kinh tế, nâng cao hiệu quả sản xuất, nâng cao lợi nhuận cho người dân. Người dân sẽ chủ động khai thác quỹ đất lưu thông dưới các tuyến đường dây điện 500 kV, 220 kV, 110 kV đi qua các vùng gò đồi. Chủ động chưng cất tinh dầu (quy mô 8 ha/lò chưng cất) nhằm giảm chi phí vận chuyển nguyên liệu và củi. Tạo công ăn việc làm ổn định cho người nông dân và giá trị ngày công lao động cao hơn, tăng thu nhập cho nông dân. Các nhà khoa học có điều kiện chuyển giao công nghệ theo quy trình công nghệ tiên tiến, dễ áp dụng mang lại hiệu quả kinh tế cao, tạo được sự gắn kết giữa nhà khoa học với nông dân.