Ruồi hại quả là đối tượng gây hại rất nguy hiểm đối với nhiều loại trái cây và rau quả. Hại từ cam, nhãn, vải, mận, roi, ổi, hồng xiêm,…cho đến đối tượng rau ăn quả như bí, bầu, dưa, cà, mướp, mướp đắng,… Ruồi gây rụng quả hàng loạt hoặc ảnh hưởng đến chất lượng quả. Ruồi gây hại gần như quanh năm và phổ biến trên các vùng sản xuất.
Ruồi vàng trưởng thành hại quả
1. Đặc điểm sinh học ruồi hại quả:
– Ruồi trưởng thành có màu vàng, cánh trong, khi đậu 2 cánh giang ngang vuông góc với thân. Vòng đời từ 20 – 40 ngày. Ruồi cái đẻ trứng từng ổ dưới lớp vỏ quả, mỗi ổ có từ 1- 40 trứng. Các vết chích để trứng bằng đầu kim hơi lõm xuống, sau 2 – 3 ngày có nâu sẫm dễ nhìn thấy bằng mắt thường. Trứng hình quả chuối màu trắng.
– Sâu non (dòi): Trứng nở thành dòi (đầu nhọn đít bằng) ăn phần thịt quả. Quả bị hại thối nhũn từng phần và thường bị rụng, khi bửa quả ra thấy dòi màu trắng đục. Thời gian sâu non khoảng 8-10 ngày, sau đó búng ra ngoài chui xuống đất để hoá nhộng.
– Nhộng: Nằm dưới mặt đất ở độ sâu 2-3cm, có màu nâu. Thời gian nhộng từ 7-10 ngày, sau đó vũ hoá thành ruồi.
– Thời kỳ quả gần chín ruồi tập trung nhiều dưới tán lá, đậu trên mặt quả, dùng ống đẻ trứng chích sâu vào trong thịt quả đẻ trứng, sâu non phát triển và gây hại.
2. Biện pháp phòng trừ ruồi hại quả:
– Bao bọc quả: Dùng một số loại giấy tốt bao gói từng quả, không nên dùng túi nilon, đảm bảo cho quả bao vẫn hô hấp được hoặc có điều kiện nên sử dụng các loại bao trái chuyên dụng cho từng loại quả có trên thị trường. Nên tiến hành bao quả trước thời kỳ ruồi tấn công và hại quả.
– Biện pháp vệ sinh đồng ruộng: Phát quang dọn vườn, đồng ruộng thường xuyên; thu nhặt và tiêu huỷ các quả thối, rụng bị ruồi hại, có tác dụng hạn chế lớn số lượng ruồi hại quả.
– Thu hoạch quả sớm: Chọn thời điểm thích hợp nhất thu hoạch quả, không nên để quả quá chín trên cây, hạn chế tác hại của ruồi.
– Dùng bả:
+ Dùng Metyl Eugernol pha với 5% Nalet để làm bả diệt ruồi đực. Cách làm như sau: Dùng một mảnh vải nhỏ, chiều rộng 2cm, chiều dài 10cm, nhúng hỗn hợp thuốc đã pha theo tỷ lệ nói trên, treo vào các cành nhỏ dưới tán cây. Phía trên bả cần che mảnh nilon khoảng 15cm x15cm để tránh mưa để dẫn dụ ruồi đực đến giao phối nên khi chúng kéo đến sà vào bả bị ngộ độc chết hàng loạt do thuốc Nalet. Trứng do ruồi cái đẻ ra không thể thụ tinh thì không nở ra sâu non. Mỗi héc ta treo 4-5 bả, cách 1 tuần thay bả một lần. Cần treo bả ngay từ đầu vụ đến sau khi đã thu hoạch xong một tháng nhằm hạn chế sự phát triển của ruồi cho những năm sau.
+ Phun hỗn hợp bằng bả Ento-Pro 150DD và Sofri protein 10DD:
Cách pha: Pha 100 ml Ento-pro + 0,1g (thuốc) Rigell 800 WG + 0,8 đến 1lít nước.
Cách phun: Đối với cây ăn quả: Mỗi cây phun 1 điểm, mỗi điểm phun 1m2 dưới tán lá cách mặt đất 1,5 – 2 m. Đối với rau ăn quả: cách một luống phun 1 luống khoảng cách điểm phun từ 4-5 m.
Lượng phun: 50 ml hỗn hợp/điểm, phun trước thu hoạch rộ 1,5 – 2 tháng đến thu hoạch xong, phun định kỳ 5- 7 ngày/lần, mỗi vụ quả phun 6-10 lần.
Thời gian phun tốt nhất là từ 8-10 giờ sáng, tránh phun vào những ngày mưa chế phẩm sẽ không có tác dụng hấp dẫn và diệt ruồi.
Biện pháp này sẽ hiệu quả nếu phun đồng loạt với diện tích lớn và không nên phun trực tiếp lên quả.
Giai đoạn phun chế phẩm cho các loại rau quả: Đối với mướp, mướp đắng, bầu bí: nên phun ngay sau khi hoa thụ phấn; với quả như ổi, mận,..: phun 20 ngày sau đậu quả; với nhãn, xoài, cam quýt: phun 2 tháng sau khi đậu quả.
+ Dùng thuốc dẫn dụ “Vizubon-D”: Trong hộp thuốc có 2 chai, khi sử dụng mở nắp 2 chai (đổ hết chai thuốc diệt ruồi vào chai chất dẫn dụ, đậy nắp kín, lắc đều). Sau đó dùng vải tẩm 1-2ml hỗn hợp thuốc đã trộn, treo lên cây, treo từ 2-3 bẫy cho 1.000m2, cứ 7 -10 ngày tẩm lại thuốc một lần, treo bẫy cách mặt đất từ 1,5 – 2 m ở chỗ râm mát, tránh ánh sáng mặt trời chiếu trực tiếp vào bẫy làm giảm hiệu lực của thuốc (cách làm bẫy như nêu ở trên).
Ngoài ra, nông dân có thể sử dụng bẩy diệt ruồi tự chế hoặc bả tự pha chế để phòng trừ ruồi vàng kết hợp các biện pháp trên.Ở đây, chúng tôi xin giới thiệu thêm các tự chế bả chua ngọt đơn giản và khá hiệu quả như sau: Ruồi đục trái là một loại côn trùng ưa thích vị chua ngọt nên ta sẽ pha chế một số chất có sẵn trong nhà bếp thành thuốc diệt côn trùng như sau: Dùng 4 phần đường mật (đường đen) trộn với 4 phần dấm, một phần rượu và một phần nước. Khuấy kỹ để dung dịch này tan đều. Cho vào can nhựa, bình nhựa,… đậy kín chờ 3 – 4 ngày sau, khi thấy dung dịch bốc mùi chua ngọt thì trộn thêm thuốc trừ sâu (ví dụ: Regent, Gà nòi 95SP hoặc Panda 95SP) với liều lượng: cứ 100 phần dung dịch chua ngọt cho thêm một phần thuốc trừ sâu và tiến hành treo trên đồng ruộng.
Hồ Thành
