Tai biến mạch máu não thoáng qua hay còn gọi là đột quỵ não thoáng qua do tình trạng thiếu máu cục bộ não tạm thời. Nó xảy ra khi một vùng não bị thiếu máu tạm thời, các triệu chứng sẽ biến mất trong vòng 24 giờ và không giết chết mô não hay gây ra khuyết tật vĩnh viễn.
Nhận biết và điều trị tai biến mạch máu não thoáng qua càng sớm càng tốt khi thấy dấu hiệu sẽ giúp chúng ta ngăn ngừa được nguy cơ bị đột quỵ.
Tai biến mạch máu não thoáng qua mặc dù không gây tổn thương vĩnh viễn đối với não và các chức năng của cơ thể nhưng nó lại là dấu hiệu cảnh báo một cơn tai biến mạch máu não đang đến gần. Cứ 3 người bị tai biến thoáng qua thì có một người thực sự bị tai biến mạch máu não ngay sau đó. Do vậy, nếu chủ quan trước những triệu chứng của căn bệnh này thì rất có thể hậu quả phải nhận lấy sẽ nặng nề hơn nhiều.
Triệu chứng của tai biến mạch máu não thoáng qua và tai biến mạch máu não thông thường không có sự khác biệt rõ ràng.
Các triệu chứng phổ biến nhất là
+ Yếu hoặc tê liệt ở bất kỳ phần nào của cơ thể: Đột nhiên không thể giữ được thăng bằng, cầm nắm vật hay mặt bị tê liệt, cảm giác nặng nề và như bị kim châm.
+ Chóng mặt, đau đầu đột ngột mà không có nguyên nhân.
+ Suy nhược: Những người bị tai biến mạch máu não thoáng qua có thể tạm thời thấy mình không thể nói được, hay khó khăn trong việc nhớ lại các sự kiện, không hiểu được người khác nói gì.
+ Thị lực bị suy yếu hay mù tạm thời một bên mắt: Tầm nhìn của một người đột nhiên bị mờ hoặc mất hoàn toàn. Người bị tai biến mạch máu não thoáng qua sẽ nhìn mọi vật mờ đi và có màu xám. Khi tiếp xúc với ánh sáng rực rỡ, tình trạng này có thể trở nên trầm trọng hơn.
+ Các triệu chứng trên có thể kéo dài từ vài phút đến 24 giờ và rất khó để xác định bạn đã có một cơn thiếu máu não thoáng qua. Khi gặp các triệu chứng trên, cần khẩn cấp tìm sự giúp đỡ của các cơ sở y tế. Thông thường, các triệu chứng kể trên sẽ hết khi bạn đến gặp bác sĩ. Vì vậy, hãy mô tả lại chi tiết những gì mình trải qua để việc đánh giá và điều trị được kịp thời và hiệu quả hơn.
Có nhiều lựa chọn để điều trị tai biến mạch máu não thoáng qua. Mặc dù không gây tổn thương lâu dài nhưng chúng có thể là một dấu hiệu cảnh báo sớm, là tiền thân của tai biến mạch máu não. Điều trị tai biến mạch máu não thoáng qua thường tập trung vào việc cải thiện lưu lượng máu tới não và khắc phục các nguy cơ gây đột quỵ trong tương lai.
Các lựa chọn điều trị bao gồm:
+ Thuốc chống kết tập tiểu cầu.
+ Thuốc chống đông máu.
+ Phẫu thuật làm sạch các mảng bám ở động mạch hay đặt stent để cải thiện lưu lượng máu đến não.
+ Sử dụng thuốc phòng tai biến mạch máu não: Nói đúng hơn thì đây là các loại thuốc điều trị các nguy cơ gây ra tai biến mạch máu não, cải thiện lưu thông tuần hoàn máu và bảo vệ mạch máu não. Với mục tiêu phòng ngừa tai biến mạch máu não.
+ Thay đổi lối sống là một phần quan trọng của điều trị và phòng ngừa tai biến mạch máu não. Những thay đổi bao gồm: Tập thể dục thường xuyên; giảm cân, ăn ít muối, đường và các chất béo; bổ sung vitamin, chất xơ và khoáng chất bằng cách ăn nhiều hoa quả, rau xanh; ngủ đủ giấc; giảm căng thẳng; kiểm soát các nguy cơ gây tai biến mạch máu não như đái tháo đường, tăng huyết áp, cholesterol trong máu cao,…
Dự phòng tai biến mạch máu não thoáng qua
Tư vấn điều chỉnh thay đổi nề nếp sinh hoạt.
Tập thể dục: Khuyến cáo vận động thể lực năm 2008 của Mỹ: người trưởng thành cần tập thể lực tối thiểu 150 phút (2,5 giờ) mỗi tuần với cường độ tập trung bình hoặc 75 phút (1 giờ 15 phút) mỗi tuần với cường độ cao.
Chế độ ăn: giảm muối và tăng kali giúp hạn chế tăng huyết áp. Nên ăn nhiều thức ăn rau, củ, quả. Hạn chế mỡ động vật.
Hạn chế bia, rượu. Bỏ thuốc lá nếu đang hút thuốc lá.
Béo phì: nên duy trì chỉ số khối cơ thể (BMI) 18,5-25. Với trường hợp BMI trên 30 cần có biện pháp giảm cân.
Làm các xét nghiệm cần thiết để phát hiện các yếu tố nguy cơ. Xử lý triệt để yếu tố nguy cơ nếu có thể.
Rối loạn lipid máu: kết hợp chế độ ăn hợp lý với điều trị bằng statin, có thể phối hợp nhóm fibrat nếu cần để đưa lipid máu về mức bình thường.
Đái tháo đường: Kết hợp điều chỉnh chế độ ăn với dùng thuốc kiểm soát đường máu. Duy trì HbA1C ở mức dưới 6,5%.
Tai biến mạch máu não thoáng qua được xem là dấu hiệu cảnh báo quan trọng của bệnh đột quỵ. Vì vậy, đừng vì nó không gây ra hậu quả nghiêm trọng mà chủ quan và thờ ơ với tai biến mạch máu não thoáng qua. Hãy chủ động tìm hiểu và phòng ngừa nó ngay từ hôm nay để có một cuộc sống khỏe mạnh và chất lượng.
TS.BS. Nguyễn Đức Hoàng
Bệnh Viện Trung Ương Huế cơ sở 2
