Theo các chuyên gia nghiên cứu về COVID-19, một biến thể virus corona, đầu tiên được xác định, đã xuất hiện tại Ấn Độ và nay đã lan sang tới nước Anh, đã được các chuyên gia y tế xếp vào loại virus “quá nguy hiểm hay đáng quan ngại”. Theo báo The Hindu ngày 4-5 dẫn lời các chuyên gia cho biết biến thể mới, được gọi là chủng AP xuất hiện lần đầu tiên ở TP Kurnool – Ấn Độ, có độc lực gấp ít nhất 15 lần so với những chủng trước đó, thậm chí có thể mạnh hơn các biến thể B1.617 và B1.618 đang hoành hành tại Ấn Độ và đã lây lan sang những nước khác.
Thế giới đang theo dõi cẩn thận loại biến thể này và một số kiểu gene mới của virus đang gây đại dịch, là những loại có thể lây lan một cách dễ dàng hơn, khiến người nhiễm bị bệnh nặng hơn, hoặc có thể kháng lại vaccine đã được tiêm chủng.
Nguyên nhân COVID-19 biến thể
Tất cả các loại virus đều thay đổi khi chúng tự nhân bản để tồn tại và lây lan.
Hầu hết các thay đổi diễn ra không theo quy luật.
Những thay đổi khác có thể khiến cho dịch bệnh trở nên dễ lây nhiễm hơn hoặc nguy hiểm hơn.
Các khoa học quan sát vào những dấu hiệu cảnh báo trong bộ mã gene của virus để xem nó hoạt động như thế nào trong phòng thí nghiệm, và theo dõi, giám sát việc nó lây lan ở người.
Những biến thể khác nhau của COVID-19
Hiện có hàng ngàn loại biến thể khác nhau của COVID-19 đang lây lan trên toàn cầu.
Những biến thể mang các thay đổi có thể sẽ khiến ta lo lắng nhất được gọi là “các biến thể đáng quan ngại”, hiện nay bao gồm:
– Biến thể Anh, hay còn gọi là biến thể Kent (ký hiệu B.1.1.7), là loại hoành hành mạnh ở Anh, với hơn 200.000 ca đã được xác định, và đã lan ra hơn 50 quốc gia. Biến thế này đang lại tiếp tục thay đổi.
– Biến thể Nam Phi (ký hiệu B.1.351), được xác định đã có tại ít nhất 20 quốc gia.
– Biến thể Brazil (ký hiệu P.1), đã lan ra hơn 10 quốc gia.
– Biến thể Ấn Độ (ký hiệu B.1.617.2), với hơn 500 trường hợp đã được xác nhận ở Anh, trong đó có một số trường hợp không hề có có liên hệ gì tới việc đi lại ra nước ngoài. Biến thể Ấn Độ bao gồm hai đột biến trên protein gai của virus SARS-CoV-2. Protein gai cho phép virus xâm nhập vào cơ thể và lây nhiễm.
Sự nguy hiểm của biến thể COVID-19
Hiện chưa có bằng chứng cho thấy bất kỳ biến thể nào nêu trên gây ra tình trạng bệnh nặng hơn cho đa số những ai bị nhiễm.
Giống như COVID-19 lúc đầu, nguy cơ vẫn ở mức cao nhất đối với người cao tuổi hoặc có bệnh nền kèm theo.
Nhưng khi một COVID-19 trở nên lây nhiễm dễ dàng hơn và có mức nguy hiểm tương đương, thì bản thân nó sẽ dẫn tới nhiều ca tử vong hơn ở nhóm dân cư không hoặc chưa tiêm vaccine.
Một số nghiên cứu cho rằng biến thể Anh có liên hệ tới nguy cơ gây tử vong cao hơn 30%, tuy nhiên chưa có chứng cứ rõ ràng.
Các chuyên gia cho rằng: nhằm tránh bị lây nhiễm cho toàn bộ các biến thể khác nhau: thực hiện 05 K (khẩu trang, khử khuẩn, khoảng cách, không tập trung, khai báo y tế).
Các chuyên gia gần đây phát hiện ra rằng một lượng nhỏ các ca mắc biến thể virus Anh cũng đã có những thay đổi.
Biến thể Ấn Độ có một số thay đổi quan trọng (như L452R) khiến nó có thể dễ truyền sang người khác hơn. Biến thể của Ấn Độ đã lan rộng ra các nước khác. Các cơ quan y tế phát hiện biến thể Ấn Độ (B.1.617.2) ở Đức, Bỉ, Vương quốc Anh, Thụy Sĩ, Mỹ, Australia và Singapore.
Các chuyên gia cho biết những người từng nhiễm COVID-19 hoặc đã được chủng ngừa, có thể tái nhiễm biến thể B.1.617.
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đang làm việc để có được sự đồng thuận Quốc tế trong việc đặt tên cho các biến thể Covid-19 mới. Giống như các cơn bão, chúng ta cần có cách gọi riêng của từng biến thể để tiện theo dõi.
Vaccine COVID-19 rất quan trọng trong việc kiểm soát đại dịch nhưng chúng có thể không ngăn được hoàn toàn quá trình lây nhiễm, và dẫn đến việc các đột biến xuất hiện trong tương lai. Giãn cách xã hội, đeo khẩu trang, tiêm vắc-xin và phân tích mã gene virus (giúp phát hiện biến thể mới) là những niềm hy vọng để đẩy lùi COVID-19 và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Theo các chuyên gia, 3 biến thể mới chưa phải là những biến thể cuối cùng mà chúng ta thấy. Nhưng nếu tỷ lệ lây nhiễm giảm (càng gần 0%), số đột biến cũng sẽ bị hạn chế rất nhiều.
Hiện chưa có đủ bằng chứng để xác định rằng bất kỳ biến thể nào trong những loại gần đây được phát hiện tại Ấn Độ – có một số loại biến thể khác nhau, nhưng trong đó chỉ có một được coi là “biến thể gây quan ngại” – gây ra tình trạng bệnh dịch nghiêm trọng hơn hoặc có thể làm giảm tác dụng của vaccine.
TS.BS. NGUYỄN ĐỨC HOÀNG