Trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế các loại khoáng sản rất đa dạng và phong phú đặc biệt là khoáng sản Kaolin.
Kaolin là một dạng của sét, chủ yếu gồm các khoáng vật thuộc nhóm kaolinit, hạt mịn dưới 0,01mm, lúc nung trở nên trắng. Quyết định chất lượng và khả năng sử dụng của kaolin là thành phần hoá học và đặc tính lý học như màu trắng, độ dẻo, độ chịu lửa, độ hạt, mất khi nung…. Sét gốm ngoài thành phần khoáng vật nhóm kaolinit, còn các khoáng vật nhóm sét khác nên chúng có độ dẻo tốt hơn. Kaolin, sét gốm sứ được sử dụng nhiều nhất trong sản xuất gạch ceramic, gạch granit; loại sét gốm có thể dùng để sản xuất ngói lợp mỏng, gạch ốp trang trí, các sản phẩm sứ vệ sinh…
Trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế, nguồn thông tin cho đến nay đã có 5 mỏ kaolin gồm Văn Xá, Ấp Lai Bằng, Tà Re – A Ngo, La Dứt và Bốt Đỏ; 7 điểm khoáng kaolin: Khánh Mỹ (Phong Điền), Nguyệt Biểu (TP. Huế), Bình Điền (Hương Trà), Peke, Hồng Vân, Phú Vinh, A Sầu (A Lưới) và nhiều điểm sét gốm sứ.
– Mỏ kaolin Văn Xá: Mỏ thuộc xã Hương Văn, huyện Hương Trà. Mỏ có 8 thân khoáng có chiều dài 650 ÷ 1.500m, rộng 250 ÷ 400m, chiều dày 1,3 ÷ 4,9m, có nguồn gốc phong hoá. Thành phần hoá học (%): Al2O3 = 17,89; Fe2O5 = 1,5; TiO2 = 0,69, độ thu hồi qua rây 0,2mm = 29 ÷ 87%. Trữ lượng cấp C2 = 7,9 triệu tấn, thuộc loại mỏ lớn (phần lớn diện tích nằm trong khu công nghiệp Hương Trà và dân cư và khu vực nhà máy xi măng Văn Xá).
– Mỏ kaolin Ấp Lại Bằng: Mỏ thuộc xã Hương Vân, huyện Hương Trà. Mỏ có 3 thân khoáng dài 400 ÷ 1200m, rộng 200 ÷ 400m, dày 1,5m, có nguồn gốc phong hoá. Thành phần hoá học trung bình (%): Al2O3: 17 ÷ 24,87; Fe2O3: 1 ÷ 4,03; TiO2: 0,5 ÷ 0,92; cỡ hạt 0,025mm: 88 ÷ 9,4%. Trữ lượng cấp C2 = 1 triệu tấn, thuộc loại mỏ vừa (khu vực nay trong khu vực mỏ đá vôi Văn Xá, một ít trong khu dân cư, ruộng lúa khả năng khai thác là rất khó khăn).
– Mỏ kaolin Tà Rê – A Ngo – La Dứt – Bốt Đỏ: Các mỏ đều thuộc huyện A Lưới (Tà Rê – A Ngo thuộc xã A Ngo; Bốt Đỏ thuộc xã Phú Vinh, La Dứt thuộc xã Hồng Trung). Kaolin ở đây là sản phẩm phong hoá từ các mạch aplit. Trong 3 mỏ này đã phát hiện được 35 thân kaolin, chiều sâu phong hoá tạo kaolin phụ thuộc vào địa hình, nơi sâu nhất khoảng 40m. Thành phần hoá học (%) Al2O3: 15,5 ÷ 21,6; Fe2O3: 0,26 ÷ 1,06; độ thu hồi dưới rây 0,2mm: 58 ÷ 60%, độ trắng 71 ÷ 72%. Tổng trữ lượng và tài nguyên dự báo của 3 mỏ: 3.543 ngàn tấn, trong đó Tà Rê – A Ngo: trữ lượng cấp C2 = 606 ngàn tấn, tài nguyên dự báo cấp P1= 713 ngàn tấn; La Dứt: trữ lượng C2 = 260 ngàn tấn, tài nguyên dự báo cấp P1= 664 ngàn tấn; Bốt Đỏ: trữ lượng C1 = 220 ngàn tấn, trữ lượng C2 = 450 ngàn tấn, tài nguyên dự báo cấp P1 = 630 ngàn tấn. Hiện nay Công ty Gạch men sứ đã khai thác hết quặng tại khu vực Bốt Đỏ còn trữ lượng khu vực Tà Rê và La Dưt đang làm thủ tục gia hạn để khai thác chế biến sử dụng.
Ngoài trữ lượng và tài nguyên dự báo của các mỏ mô tả trên, các điểm kaolin khác như A Sầu, đường 12, PeKe, Khánh Mỹ, Hồng Vân, Nguyệt Biểu có quy mô nhỏ, tổng tài nguyên dự báo cấp P2 gần 5 triệu tấn.
BÙI THẮNG
