Trước tình trạng thiếu nguồn vật liệu xây dựng ở cả nước cũng như ở tỉnh Thừa Thiên Huế cho thấy hạn chế trong công tác tìm kiếm, quy hoạch thăm dò, khai thác vật liệu khoáng xây dựng tự nhiên.
Những năm gần đây nhu cầu về vật liệu xây dựng tăng cao dẫn đến tình trạng thiếu hụt nguồn vật liệu xây dựng tự nhiên (sét, cát sỏi), trong khi đó ở phía thượng nguồn đã xây dựng hàng loạt nhà máy thủy điện bậc thang làm giảm nguồn cung cấp các loại vật liệu từ phía miền núi về phía đồng bằng; thói quen con người sử dụng nguồn vật liệu xây dựng chất lượng cao để xây dựng (cát sông có độ hạt chọn lọc tốt, gạch sử dụng đất sét ruộng trầm tích…); các tiêu chuẩn về xây dựng chưa được nghiên cứu thay đổi kịp thời; chưa có nghiên cứu riêng về tìm kiếm, quy hoạch thăm dò, khai thác, sử dụng liên quan đến lĩnh vực vật liệu khoáng xây dựng… để giải quyết bài toán cung cầu vật liệu khoáng xây dựng.
Đổi mới việc lập quy hoạch thăm dò, khai thác, sử dụng vật liệu khoáng xây dựng tự nhiên trong trầm tích Đệ Tứ là giải pháp khá quan trọng. Trên cơ sở bản đồ địa chất khoáng sản đã thành lập và nhu cầu sử dụng vật liệu khoáng xây dựng tự nhiên được phê duyệt và quy định của pháp luật hiện hành về khoáng sản sẽ tiến hành lập quy hoạch thăm dò, khai thác, sử dụng khoáng sản làm vật liệu khoáng xây dựng thông thường trong đó bao gồm cả vật liệu xây dựng tự nhiên trong trầm tích Đệ Tứ. Quy hoạch để làm cơ sở đấu giá quyền khai thác khoáng sản, cấp phép thăm dò, cấp phép khai thác khoáng sản. Do đó, quy hoạch khoáng sản có vai trò vị trí quan trọng; tuy nhiên, qua phân tích quy hoạch của tỉnh cho thấy việc lập quy hoạch chưa được chú trọng đầu tư về kinh phí, công sức để thực hiện. Các quy hoạch này thường là tổng hợp tài liệu địa chất, tổng hợp các mỏ đã thăm dò, khai thác và nhu cầu từ địa phương, doanh nghiệp để thực hiện. Nhà nước đầu tư cho quy hoạch không nhiều, do đó, sau khi quy hoạch được phê duyệt, cấp phép để thăm dò đánh giá chất lượng trữ lượng thì không được như mong muốn, không khả thi gây lãng phí. Vì vậy, cần phải nâng cao chất lượng các quy hoạch vật liệu khoáng xây dựng thông thường trong đó có vật liệu xây dựng tự nhiên trong trầm tích Đệ Tứ phải căn cứ vào tài liệu địa chất, địa chất thủy văn, địa chất công trình, nhu cầu sử dụng vật liệu xây dựng cho từng giai đoạn… và phải có phương pháp thực hiện từ diện rộng đến chi tiết, từ khảo sát sơ bộ đến khoanh định những khu vực có triển vọng (quy hoạch ở khu vực có nguồn vật liệu khoáng xây dựng chất lượng tốt kết hợp với khu vực vật liệu phi xây dựng để trở thành khu vực có vật liệu khoáng xây dựng có chất lượng đáp ững cho xây dựng), trên cơ sở đó bố trí các công trình để đánh giá được cơ bản chất lượng, tài nguyên dự báo hoặc trữ lượng để làm cơ sở cho đấu giá quyền khai thác khoáng sản cũng như quản lý. Quy hoạch phải đánh giá được tiềm năng vật liệu khoáng xây dựng tự nhiên, khoanh định, đánh giá được từ tổng quan định hướng đến chi tiết phù hợp với nhu cầu sử dụng vật liệu khoáng xây dựng hàng năm của địa phương cũng như cả kỳ quy hoạch. Công bố quy hoạch và giải pháp quản lý hiệu quả các khu vực vật liệu khoáng xây dựng tự nhiên đã phê duyệt: Vùng đồng bằng ven biển thường có các công trình công cộng, khu dân cư, khu công nghiệp… Do đó, sau khi đã nghiên cứu về nguồn vật liệu khoáng xây dựng có chất lượng, trữ lượng đáp ứng yêu cầu đề ra thì cần công khai, công bố và quản lý hiệu quả quy hoạch để làm cơ sở khai thác, sử dụng, tránh một số trường hợp bị chồng chéo giữa các quy hoạch.
BÙI THẮNG
